Recenzja książki „Kompendium wiedzy coacha. Od teorii do praktyki”, pod red. L. Wildflower, D. Brennan

Wstęp: coach pyta, coach nie „wie”

W edukacji o coachingu pojawia się zdanie, które co i rusz budzi kontrowersje: to klient jest ekspertem w kwestii swojego celu i metod osiągnięcia go, a nie coach. Po stronie wspierającego wymagana jest jedynie wiedza i umiejętności z zakresu prowadzenia procesu, oraz neutralna, choć wspierająca, postawa. W dyskusjach wokół tej koncepcji pojawiają się zarówno głosy optujące za profesjonalizacją i specjalizacją coachów w konkretnym obszarze tematycznym, jak i te podkreślające, że interwencja kogoś z nieskażonym spojrzeniem i głową bez ograniczeń była źródłem coachingowych postępów. Ostatnia publikacja wydawnictwa Co&Me stanowi mocny głos w tej dyskusji. Z perspektywy „Kompendium wiedzy coacha. Od teorii do praktyki” bycie profesjonalnym coachem wymaga nie tylko ogromnej wiedzy, również spoza samej sztuki coachingowej, ale i ciągłego poszukiwania oraz poszerzania horyzontów w zmieniającym się świecie.

Nowa pozycja na półce Co&Me

Od dawna śledzę linię wydawniczą tworzoną przez Darka Niedzieskiego w ramach prowadzonego przez niego Co&Me. Uważam, że pojawiły się w niej jedne z ciekawszych książek na temat coachingu. Moją ulubioną jest „Ustawienia systemowe w coachingu” ze względu na jej praktyczne walory i sposób prezentacji materiału, na co stawia także „Kompendium”, w każdym rozdziale prezentując najważniejsze rekomendacje dla czytelników. Natomiast w kontekście niniejszej recenzji na porównanie z nowym tomem zasługuje równie pokaźna książka „Fundamenty coachingu. Neurobiologia a skuteczna praktyka”. Pozycja ta, mimo iż skupiona na fundamentalnej kwestii neurobiologii, również przedstawia coaching w kompleksowy sposób w kontekście różnych tradycji, metod i trendów. Jak w takim towarzystwie plasuje się najnowsza pozycja w wydawniczej serii?

Choć „Fundamenty coachingu” i „Kompendium wiedzy coacha” łączy pokaźna grubość (444 strony w drugim przypadku, w tym 39 stron samej bibliografii!), różni je to, że najnowsza publikacja jest zbiorem artykułów różnych autorów, zredagowanym w spójną całość przez Leni Wildflower i Diane Brennan. W związku z tym dykcja rozdziałów jest zróżnicowana, w zamian za obietnicę, że za każdą część odpowiedzialni są eksperci w danej dziedzinie. Wspólnym mianownikiem zaś jest narzucona przez redaktorki struktura: do każdej treści o charakterze teorii czy innego podsumowania (np. historycznego) odnosi się akapit na temat możliwości przełożenia jej na praktykę czytelnika-coacha. Dodatkowo każdy z rozdziałów zamknięty jest notą bibliograficzną,

Redaktorki tomu postawiły sobie ambitny cel: zaprezentowanie coachingu w odniesieniu do bardzo dużej liczby nurtów – terapeutycznych, rozwojowych czy społecznych. Sprawia to, że nawet przy tak słusznym rozmiarze książki, artykuły są stosunkowo krótkie i sprzyjające lekturze nawet podczas niedługich posiedzeń. Z drugiej strony nie są to wyczerpujące opracowania monograficzne, raczej artykuły-pigułki, w których skupiono się na najistotniejszych – zdaniem autorów – kwestiach w danym temacie. Jednocześnie każdy z tekstów opatrzony został notą bibliograficzną, która stanowi mapę do kolejnych i dalszych wypraw na nowe tereny. Wszystkie zaś przypisy zebrano na końcu książki we wspólną bibliografię – nieocenione źródło dalszych poszukiwań.

O coachingu na kilka głosów

Z punktu widzenia czytelników o zróżnicowanym poziomie wiedzy i planowanego zaangażowania w lekturę książka zaprojektowana jest idealnie. Od strony zagadnień dobór artykułów jest również bardzo satysfakcjonujący, zarówno dla osób chcących mocno poszerzyć horyzonty, jak i tych skupionych na węższym wachlarzu zagadnień – którzy mają szansę zainspirować się tematami spoza swoich głównych zainteresowań. Podjęte w kolejnych częściach publikacji problemy to związki coachingu z:

Zaproponowane działy tematyczne dość dobrze odzwierciedlają to, co się dzieje we współczesnej, szeroko rozumianej humanistyce, czyli przyjmowanie bardzo zróżnicowanych perspektyw. Te zaś pokazują, że świata, ani ludzkiego doświadczenia, nie da się wyrazić jednym spójnym opisem czy obrazem. W zamian otrzymujemy dostęp do złożonej, wielowymiarowej mozaiki, w której pojedynczych odbiciach odnajdujemy wglądy i przebłyski prawdy. A każda z perspektyw wiąże się ze swoistym podejściem, zapleczem teoretycznym, metodologią i modelami – a zatem potencjalnie jest kolejnym narzędziem w rękach coachów. Części książki pozwalają też zrozumieć dynamikę procesów (które mogą być uniwersalne, co stanowi wsparcie dla coachów-nie-specjalistów), pogłębić empatię oraz dokonać autodiagnozę w zakresie kompetencji i doświadczeń.

W praktyce złożenie obszernego i wielowątkowego materiału w całość „Kompendium” udało się osiągnąć redaktorkom w wyjątkowo spójny sposób, choć pojedyncze artykuły wahają się od świetnych do po prostu porządnych. Osobiście zaskoczyły mnie treści piątej części publikacji, w których poświęcono uwagę kwestii płci (i w dużej mierze sprawom kobiet), starzenia się, jak również ekologii i zrównoważonemu rozwojowi. Pojawił się też artykuł o podejściu doceniającym (appreciative inquiry), o którym według mnie mówi się za mało.

Smaczne kąski na duży głód?

Moja wysoka ocena „Kompendium” nie oznacza, że nie miałem też chwil bardziej krytycznych przemyśleń. Dobrym przykładem mojego wewnętrznego dialogu, który sprowokował mnie do zastanowienia się nad oceną, było odnalezienie podrozdziału na temat fantastycznej filozofii dialogu Martina Bubera. Nie spodziewałem się znaleźć tego nazwiska w tomie o coachingu – choć idealnie pasuje – ze względu na duchowy wymiar przemyśleń Austriaka żydowskiego pochodzenia. Uważam, że jego perspektywa wiele wnosi do przemyśleń o rozwoju i pracy z drugim człowiekiem, ale jednocześnie jest to autor bardzo wymagający.

Gdy zobaczyłem, że filozofię Bubera sprowadzono w artykule do uproszczonej tabelki z nieco banalnymi (w porównaniu z jego wzniosłą filozofią) zaleceniami dotyczącymi prowadzenia dialogu, poczułem, że to jednak sprowadzenie wielowymiarowego dzieła do płaskiego obrazka. Z drugiej strony: to nie publikacja o filozofii, ani dla filozofów. Temat został opracowany właściwie odpowiednio pod kątem planowanego czytelnika. Prawdopodobnie większość nie miała wcześniej szansy na zapoznanie się z Buberem, a tych kilka akapitów może rozniecić ciekawość – i te osoby dostaną też wskazówki, gdzie szukać dalej. Moja niewygoda w tej sytuacji po prostu pokazała, że jestem jedną z tych osób, które powinny szukać dalej. Gdy wróciłem do myślenia o temacie z perspektywy całego tomu dostrzegłem lepiej, że bardzo się cieszę, że znalazły się tam również nazwiska, na które na co dzień trudno się natknąć i że tyle ciekawych podejść reprezentowanych jest w jednej publikacji.

Mapa i przewodnik po coachingu

„Kompendium wiedzy coacha” ma charakter przewodnika po terytoriach coachingu: daje najistotniejsze informacje na szeroki wachlarz tematów oraz pokazuje drogowskazy ku dalszym szlakom czytelniczym i rozwojowym podróżom. To mapa z mnóstwem zaznaczonych punktów i strzałek – kompasem zaś ma być czytający coach. Moim zdaniem jest to pozycja obowiązkowa w bibliotece każdego coachingowego odkrywcy.

Dziękuję Darkowi Niedzieskiemu za udostępnienie tomu recenzenckiego.

Bibliografia

Kompendium wiedzy coacha. Od teorii do praktyki, red. Leni Wildflower, Diane Brennan, przeł. P. Niedzieski, Co&Me Publishing, Warszawa 2018.

Otagowano,